Czy zdarzyło Ci się mieć poczucie, że jakiś splot przypadków, zbiegów okoliczności spowodował istotną zmianę w Twoim życiu? Moje życie zawodowe pełne jest właśnie takich ważnych, często niespodziewanych zdarzeń i spotkań, w wyniku których dzisiaj jestem tu gdzie jestem i robię to, co robię. I co najważniejsze – bardzo lubię, to co robię!
Często jednak zdarza się, że obawiamy się i nie umiemy z takich propozycji czy okazji skorzystać. Dlatego też namawiam innych, aby nie bali się zmiany i odważnie podejmowali ryzyko.
Ponad pięć lat temu niepodziewanie otrzymałam propozycję współpracy przy realizacji projektu europejskiego ADESTE, który dotyczył rozwoju publiczności. Nowy dla mnie temat, nieznane osoby i niedookreślony zakres zadań i odpowiedzialności – stanowiło to dla mnie duże wyzwanie. Dzisiaj, po ponad pięciu latach wiem, że zaangażowanie się w ten projekt, a potem kolejne związane z rozwojem publiczności, to jedna z najlepszych decyzji zawodowych, jakie podjęłam. To czego się nauczyłam, co poznałam i zrozumiałam znakomicie wpisało się w przedsięwzięcia i projekty, w które byłam zaangażowana już wcześniej. Nowe podejście, narzędzia i metody działania doskonale uzupełniły to, co już umiałam robić.
Rozwój publiczności – wg Komisji Europejskiej – to strategiczny, dynamiczny i interaktywny proces poszerzania dostępu do sztuki. Ma on na celu zaangażowanie jednostek i społeczności w doświadczanie, uczestnictwo, docenianie i bawienie się sztuką, a realizowany jest za pośrednictwem różnych środków dostępnych dziś podmiotom prezentującym sztukę: od narzędzi cyfrowych po wolontariat, współtworzenia sztuki i partnerstwa z odbiorcami.
Rozwój publiczności może być rozumiany na różne sposoby, w zależności od tego jakie stawia sobie cele i do jakich grup odbiorców jest kierowany. Jego celem może więc być:
• zwiększanie publiczności – przyciąganie publiczności o tym samym profilu społecznodemograficznym, co obecni odbiorcy;
• pogłębianie relacji z publicznością – wzmacnianie doświadczenia uczestnictwa w kulturze obecnych odbiorców wydarzeń kulturalnych i/lub zachęcanie ich do odkrywania pokrewnych, a nawet wykraczających poza dotychczasowe, bardziej wymagających form sztuki, mające na celu rozwój lojalności oraz zachęcanie do ponownego uczestnictwa;
• dywersyfikowanie publiczności – przyciąganie osób o innym profilu społecznodemograficznym od obecnej publiczności, włączanie osób bez wcześniejszych kontaktów ze sztuką.
W definicjach Audience Development pojawia się określenie „proces”, w innych „podejście” lub „sposób myślenia”. Jakkolwiek to nazwiemy, ważne są pryncypia. Oto najważniejsze:
- Stawiamy publiczność – ludzi, społeczności – w centrum uwagi;
- Rozwijamy i pielęgnujemy relacje z publicznością;
- Pobudzamy potrzebę uczestniczenia i angażowania się w kulturę;
- Znamy i rozumiemy „naszą” publiczność – umiemy słuchać, rozumiemy i doceniamy różnice;
- Podejmujemy działania, które są długoterminowe, strategiczne – tylko takie przyniosą nam spodziewane efekty – trwałe, głębokie relacje z publicznością;
- Stale ewaluujemy nasze działania i poprawiamy to, co nieskuteczne;
- Mamy świadomość, że każdy aspekt naszej działalności wpływa na doświadczenie uczestnictwa i relacje, od programu po obsługę i infrastrukturę;
- Codziennie walczymy o łatwy dostęp do kultury dla każdego.
Zastosowanie w praktyce tych zasad jest bardzo trudne. Zapewnienie równowagi pomiędzy celami artystycznymi, społecznymi i finansowymi to jeden z kluczowych dylematów tego podejścia. Innym jest wdrożenie tego podejścia, sposobu myślenia w całej organizacji i przekonanie zespołu do zmiany. Jednym z ciekawych aspektów rozwoju publiczności jest też wykorzystanie danych, wyników badań i wiedzy do podejmowania decyzji, co w sektorze kultury publicznej okazuje się dość rzadkim zjawiskiem.
Zastanawiasz się od czego zacząć? Zacznij od pytania: Co wiem o mojej publiczności?
Beata Dubiel-Stawska
Jeśli zainteresował Cię temat Audience Development – rozwój publiczności, zapraszam na stronę projektu europejskiego ADESTE+ oraz do przeczytania opracowania Study on Audience Development How to place audiences at thecentre of cultural organisations